Od kilku lat we wrześniu obchodzimy światowy dzień serca - dzień,
którego celem jest przypominanie nam jak ważna jest profilaktyka
chroniąca przed rozwojem chorób serca. Według danych statystycznych
choroby krążenia są główną przyczyną śmierci zarówno w Polsce, jak i na
świecie. Do rozwoju chorób serca i układu krążenia najczęściej
doprowadza miażdżyca naczyń krwionośnych, która zanim da objawy rozwija
się długo i powoli. Dlatego odkładanie troski o serce na później może w
najmniej oczekiwanym momencie zaowocować jako: zawał serca, udar mózgu
czy nagły zgon.
Walka z chorobami układu krążenia polega na wyeliminowaniu modyfikowalnych
czynników ryzyka. Lecz często nasz stan jest już na tyle poważny, że lekarz
decyduje o leczeniu farmakologicznym. Bywa, że dopiero po przebytym zawale
serca lub udarze mózgu „budzimy się" i chcemy zmieniać jakość naszego życia. A
to o wiele za późno. Postawmy na wczesną profilaktykę. Oprócz silnej woli,
mamy przecież do dyspozycji nowoczesne preparaty, które pomogą nam w dbaniu o
zdrowie. Wszak, lepiej zapobiegać niż leczyć!
Na rozwój chorób układu krążenia wpływ mają liczne czynniki.
Jak podaje Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia, odpowiadają za to
czynniki niemodyfikowalne (nie mamy na nie wpływu) oraz modyfikowalne (takie, na
które mamy wpływ)
Do niemodyfikowanych należą:
• Wiek: Ryzyko wzrasta u mężczyzn powyżej 55. roku życia oraz kobiet 65-letnich i
starszych.
• Płeć: Problem dotyczy częściej mężczyzn, niż przedstawicielek „płci pięknej".
• Choroby układu krążenia w rodzinie: Jeżeli zawał serca, udar mózgu lub nagły zgon
przytrafiły się:
- u ojca lub brata przed 55. rokiem życia,
- u siostry lub matki przed 65. rokiem życia.
Do czynników ryzyka modyfikowalnych należą:
• Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze jest to stan długotrwale utrzymujących się wysokich wartości
ciśnienia tętniczego. Mamy z nim do czynienia, gdy w trakcie co najmniej dwóch wizyt
(należy przyjąć średnią z minimum dwóch pomiarów podczas jednej wizyty), wartości
ciśnienia tętniczego są wyższe lub równe 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego lub 90
mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. A więc, gdy usłyszymy w gabinecie lekarskim, że
nasze ciśnienie wynosi 140/90 mmHg lub więcej, to mamy powody do niepokoju. Nie ma
wówczas znaczenia ani nasz wiek, ani płeć - diagnoza brzmi: nadciśnienie tętnicze.
Niestety jest to choroba o podstępnym działaniu, ponieważ przebiega najczęściej
bezobjawowo. Grozi poważnymi powikłaniami, takimi jak zawał, niewydolność serca i
nerek, a nawet ślepotą. Jednak czasami nadciśnienie daje o sobie znać uczuciem
kołatania serca, uderzeniami gorąca, zawrotami głowy czy dusznościami. Z pewnością
jest to sygnał do wizyty u lekarz
• Cholesterol
Najbardziej rozpowszechnionym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia są zaburzeni
a poziomu lipidów we krwi. Występują u ponad połowy dorosłych Polaków Zaburzeniami
lipidowymi określa się zmiany poziomu cholesterolu LDL, HDL oraz trójglicerydów.
Na ilość cholesterolu we krwi wpływa w decydującym stopniu rodzaj diety. Żywność
wysoko przetworzona, z dużą ilością tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego
(tłuste wędliny, mięso, masło, smalec) z pewnością nam nie służy. Alternatywą dla
niej są takie produkty jak: ryby morskie, oleje (lniany, rzepakowy), orzechy
włoskie, migdały i siemię lniane. Znajdujące się np. w rybach niezbędne nienasycone
kwasy tłuszczowe omega 3korzystnie wpływają na poziom trójglicerydów, zmniejszają
ilość tzw. „złego" cholesterolu LDL, a zwiększają HDL czyli „dobrego". Obniżają też
ciśnienie krwi poprzez rozkurczowe działanie na naczynia krwionośne. W ten sposób
zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Niestety, przeciętne spożycie kwasów omega 3 w Polsce jest dużo niższe od
zalecanego. Nie tylko z powodu rzadkiego sięgania po produkty bogate w te
składniki, ale także dlatego, że żywność kupowana w sklepach wcześniej została
poddana procesom, które miały jej zapewnić jak najdłuższy okres przydatności do
spożycia. W trakcie produkcji eliminuje się zatem te składniki, które są nietrwałe
- a to charakteryzuje grupę kwasów omega-3.
Dlatego warto wspomagać organizm suplementami diety, które posiadają tak
skomponowaną recepturę, by jak najefektywniej wpływać na stan układu krążenia.
Preparaty zawierają wysokogatunkowy olej z łososia (prozdrowotne kwasy omega -3
specjalnie dobranych proporcjach, oraz kwas foliowy, witaminy B6 i B12, (reguluje
poziom cholesterolu i ciśnienie krwi, uelastycznia ściany naczyń krwionośnych) i
witaminę E. Wzbogacanie codziennej diety w kwasy omega-3 i witaminy jest
szczególnie ważne zwłaszcza dla osób, które mają problemy z układem krążenia,
poziomem cholesterolu, ciśnieniem krwi, palących i ludzi starszych. Oprócz
ograniczenia spożycia tłuszczów zwierzęcych, zmiana stylu życia, uwzględniająca
przede wszystkim zwiększenie aktywności fizycznej oraz redukcję masy ciała. Istotne
jest także regularne badanie poziomu cholesterolu. Stężenia lipidów we krwi.
• Cukrzyca
Jest to choroba przewlekła, której skutkiem jest podwyższony poziom cukru (glukozy)
we krwi, którego przyczyną jest brak lub nieprawidłowe działanie insuliny. Hormon
ten produkowany jest w trzustce. Wspomaga on wykorzystywanie dostarczanych w
pokarmie cukrów i tłuszczów przez komórki ciała i przetwarza je na energię niezbędną
do spełniania wszystkich funkcji organizmu. Zbyt małe ilości insuliny lub jej
całkowity brak upośledza zdolność komórek do zużywania glukozy czego efektem jest
wzrost poziomu cukru we krwi. W przebiegu cukrzycy dochodzi do zaburzeń gospodarki
cholesterolowej oraz wielu innych, nie do końca poznanych zaburzeń metabolicznych,
które ułatwiają rozwój miażdżycy tętnic. Dlatego konieczna jest okresowa kontrola
poziomu cukru we krwi na czczo i jeśli jest on podwyższony wymaga leczenia.
• Palenie papierosów
Palenie papierosów jest szkodliwe dla całego organizmu. Jednym z układów szczególnie
narażonych na natychmiastowe skutki palenia jest układ krążenia. Nikotyna oraz
substancje chemiczne zawarte w dymie i smole papierosowej prowadzą do zmian
miażdżycowych w naczyniach, zawału serca ,nowotworów złośliwych, udaru mózgu.
Zawarta w tytoniu nikotyna podnosi ciśnienie tętnicze krwi i przyspiesza akcję
serca.Wypalanie paczki papierosów dziennie zwiększa ryzyko zawału serca aż
4-krotnie. Palenie to drugi najważniejszy czynnik ryzyka wystąpienia zawału mięśnia
sercowego, Toksyczne substancje zawarte w dymie tytoniowym prowadzą do
przyspieszonego rozwoju miażdżycy w naczyniach wieńcowych upośledzając w nich
przepływ krwi. Do serca dociera mniej tlenu i substancji odżywczych, a w sytuacji
zablokowania przepływu krwi dochodzi o martwicy mięśnia sercowego-zawału. Z nałogiem
warto zerwać jak najszybciej. Już po roku, ryzyko zgonu z powodu niedokrwiennej
choroby serca spada o 50%.
• Nadwaga i otyłość
Otyłość jest procesem chorobowym, który polega na magazynowaniu w organizmie
nadmiernej ilości tłuszczu. Jednak poza ilością tkanki tłuszczowej, ważne jest także
jej rozmieszczenie. Na ryzyko chorób układu krążenia wpływa zwłaszcza otyłość
brzuszna (centralna). Coraz powszechniejsze jej występowanie i współwystępujących z
nią czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, wyraźnie wiąże się ze zwiększeniem
częstości występowania chorób układu krążenia oraz cukrzycy .Otyłość tego typu
występuje, gdy obwód pasa u kobiet jest równy lub większy niż 88 cm, a u mężczyzn
równy lub większy niż 102 cm. Wzrost masy ciała przyczynia się do zaburzeń
lipidowych, nadciśnienia tętniczego, zwiększa prawdopodobieństwo powstawania
zakrzepów w naczyniach i wpływa na rozwój zespołu metabolicznego. Aby osiągnąć
prawidłową wagę ciała, należy nie tylko zadbać o prawidłową dietę ale także, o
zmianę siedzącego trybu życia.
• Mała aktywność fizyczna
Konsekwencją niewielkiej aktywności fizycznej są otyłość, cukrzyca , nadciśnienie
tętnicze, choroby serca i układu krążenia. Właściwa dawka ruchu jest obowiązkiem
każdej, dbającej o zdrowie osoby.
Regularna aktywność fizyczna - zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby układu
krążenia, zmniejsza ryzyko zawału serca oraz wydłuża życie, gdyż obniża poziom
złego cholesterolu - LDL i podwyższa poziom dobrego cholesterolu - HDL , zmniejsza
krzepliwość krwi, zapobiega powstawaniu zakrzepów w naczyniach krwionośnych,
przyspiesza rozwój obocznego krążenia wieńcowego. Ponadto redukuje ciśnienie
tętnicze oraz przeciwdziała rozwojowi otyłości i cukrzycy, zmniejsza masę ciała
Ćwiczenia fizyczne powinny być prowadzone systematycznie, co najmniej 4-5 razy w
tygodniu, a nawet codziennie, aktywność fizyczna nie powinna być krótsza niż 30-45
minut.
• Unikaj stresu
Bez stresu nie byłoby życia, ponieważ to stres stymuluje nas do działania, poprzez
wydzielane hormony: adrenalinę i hormony kory nadnerczy. Hormony te działają na
układ krążenia przyspieszając rytm serca, podnosząc ciśnienie krwi i zwężając
naczynia krwionośne. Im więcej stresów przeżywamy, tym bardziej nasze serce i
naczynia są obciążone. Dlatego należy mierzyć siły na zamiary oraz podejmować
działania rozładowujące stres i napięcie np. nauczyć dystansować się od pracy,
oddawać się relaksowi lub ulubionym zajęciom sportowym.
Pierwotna i wtórna profilaktyka choroby niedokrwiennej serca
Modyfikacja czynników zagrożenia u osób bez objawów chorobowych lecz z grupy ryzyka
choroba niedokrwienna serca jest określana jako prewencja pierwotna. Prewencja
wtórna polega na modyfikacji zdiagnozowanych czynników ryzyka u chorych ze
stwierdzoną chorobą niedokrwienną.
Proponowane profilaktyczne zalecenia lekarskie:
• modyfikacja stylu życia;
• podejmowanie aktywności fizycznej 4–5 razy w tygodniu przez 30 min;
• utrzymanie ciśnienia tętniczego krwi na poziomie 120/80 mmHg;
• ograniczenie spożycia soli poniżej 6 g/dobę;
• spożywanie większej ilości produktów zawierających wapń, magnez, potas;
• zaprzestanie palenia tytoniu;
• zapobieganie i leczenie dyslipidemii, utrzymanie cholesterolu LDL na poziomie
poniżej 100 mg/dl oraz HDL powyżej 35 mg/dl;
• zapobieganie i leczenie hiperhomocysteinemii (wartość prawidłowa 9–10 µmol/l);
• suplementacja kwasu foliowego (dzienne zapotrzebowanie wynosi 500 µg);
W celach leczniczych pacjenci kwalifikowani są do zabiegów na tętnicach wieńcowych:
pomostowanie naczyń wieńcowych– CABG.
i angioplastyki wieńcowej– PTCA.
Wieloczynnikowa ocena zagrożenia chorobami układu krążenia
Choroby układu krążenia mają zazwyczaj więcej niż jedną przyczynę, a występowanie
więcej niż jednego czynnika zagrożenia pociąga za sobą zwiększone ryzyko
zachorowania.
Ocena zagrożenia danej osoby musi więc uwzględniać badanie wszystkich głównych
czynników ryzyka. Każdy z czynników ryzyka jest stopniowalny, np. palacz palący mało
lub
dużo, umiarkowane bądź bardzo podwyższone stężenie cholesterolu we krwi, łagodne lub
bardzo ciężkie nadciśnienie itd. Następstwa zdrowotne mogą być zależne od dawki i
np.
zwiększać się wraz z liczbą wypalanych papierosów.
U większości osób z grup wysokiego ryzyka wzajemne powiązania pomiędzy dwoma
lub więcej czynnikami o umiarkowanym stopniu nasilenia powodują raczej
zwielokrotnienie
niż proste sumowanie ryzyka, np. u palaczy z nadciśnieniem występuje 3–6 razy
większe
prawdopodobieństwo zgonu związanego z chorobą serca niż u niepalących o prawidłowym
ciśnieniu tętniczym .Pacjenci z nadciśnieniem są dwa razy bardziej
narażeni na zawał mięśnia sercowego, lecz u pacjentów z nadciśnieniem i poważnie
podwyższonymi stężeniami cholesterolu we krwi zagrożenie to wzrasta około 15 razy.
Zasadnicze znaczenie dla opanowania epidemii chorób układu krążenia stanowi modyfi -
kacja czynników ryzyka rozwoju miażdżycy tętnic oraz jej powikłań (palenie tytoniu,
nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zaburzenia gospodarki lipidowej, otyłość oraz
siedzący tryb życia. Istnieje również wiele czynników niemodyfikowalnych (płeć,
wiek, okres
pomenopauzalny u kobiet, pochodzenie etniczne, wywiad rodzinny dotyczący występowania
chorób układu krążenia), indywidualnych, charakteryzujących daną osobę, mających
istotny
wpływ na ryzyko rozwoju zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu. Szczególnie ważny
jest
wiek, ponieważ ryzyko miażdżycy rośnie wraz z nim, oraz płeć – kobiety zapadają na
chorobę
wieńcową przeciętnie 10 lat później niż mężczyźni .
przygotowała: Wiesława Nowak
Laborant EKG
Poradnia Kardiologiczna
Inspektor ds. Marketingu Promocji i Jakości Usług
mgr Anna Kettner
do góry 
|
