Dzień Świadomości FASD (ang. FASD Awareness Day) – święto obchodzone na świecie corocznie 9 września, mające na celu uświadomienie przyszłym matkom skutków picia alkoholu w czasie ciąży, jego wpływ na rozwój płodu, a w przyszłości – na możliwy, nieprawidłowy rozwój dziecka. Dzień ten ma również na celu zwrócenie uwagi społeczeństwa na występowanie problemu w skali światowej.
FASD jest obecnie najczęstszą przyczyną upośledzenia umysłowego w zachodniej cywilizacji, której można całkowicie zapobiec. Dotyka ok. 1 na 100 osób w Ameryce Północnej.
W Polsce każdego roku w szpitalach rodzi się więcej dzieci z FAS niż z Zespołem Downa.
Historia
Z ideą ustanowienia Dnia Świadomości wystąpili rodzice, z Toronto (Kanada) i Tucson (USA), niepełnosprawnych dzieci z zespołem alkoholowym (FAS) i poalkoholowym (FASD), aby zwrócić uwagę na problem FAS na świecie. Dokumentację umieszczono w internecie, za pomocą którego wkrótce utworzono sojusze, a grupa wzrosła szybko i obejmowała 70 wolontariuszy – koordynatorów w ośmiu krajach (na północy z Alaski, Jukonu i Nunavutu, na południe w Nowej Zelandii). Odezwy nagłaśniające problem FAS wydano w wielu miastach i miasteczkach, oraz w kilku stanach USA.
Pierwszy Międzynarodowy Dzień FAS odbył się 9 września 1999 (09-09-1999) w Auckland w Nowej Zelandii, podczas "Minuty refleksji" (w tamtejszym kościele), o godz. 9:09 (dziewiątego dnia, dziewiątego miesiąca każdego roku, od 1999, przez 9 miesięcy ciąży bez alkoholu), kiedy zabrzmiały dzwony w Kościele Metodystów. Następnie FAS Day odbyły się kolejno w Australii, RPA, USA (m.in. Alaska, Arizona, Minnesota, Płd. Nevada), aby w końcu, przy udziale wolontariuszy z Włoch, Niemiec i Szwecji przenieść się na grunt europejski (w tym Polskę).
Senat Stanów Zjednoczonych, rezolucją z 23 czerwca 2004, ustanowił dzień 9 września Narodowym Dniem FASD (amer. National FASD Day). Również tego samego roku po raz pierwszy obchodzono ten dzień w Polsce.
Przedruk za:
http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awiatowy_Dzie%C5%84_FAS
Poniżej drukujemy fragmenty pracy licencjackiej na temat wpływu picia alkoholu na dziecko w okresie prenatalnym oraz późniejszym, przez kobiety ciężarne.
Autorka tekstu Pani Anna Kempara jest naszą położną, pracującą na oddziałach położnictwa, neonatologii oraz sali porodowej.
Zespół alkoholowy u noworodków
Alkohol jest czynnikiem teratogennym i toksycznym. Wpływa negatywnie na przebieg ciąży, poród i połóg. Nie istnieje bezpieczna dawka tego napoju dla kobiet planujących ciążę i będących w ciąży. Należy walczyć z mitem, iż „lampka wina czerwonego” jest dozwolona.
,,U człowieka ciąża dzieli się na dwa ważne okresy: okres zarodkowy ( do końca 8 tygodnia ciąży ), i okres płodowy ( od 8 tygodnia do porodu ).Okres zarodkowy cechuje się dużą podatnością na powstawanie u rozwijającego się dziecka wad będących skutkiem działania różnego rodzaju substancji chemicznych, czy to wprowadzanych bezpośrednio do krwiobiegu matki, czy to przyjmowanych przez nią wraz z pokarmem. Czynniki chemiczne lub fizyczne mogące wywoływać wady rozwojowe płodu nazywane są teratogenami, od greckiego słowa „ teraton” oznaczającego potwora.”
,, ... płód, na który działa teratogen, narażony jest na następujące, dramatyczne skutki:
- śmierć;
- anomalie rozwojowe;
- opóźnienia wzrostu;
- zaburzenia funkcjonowania.
Zgodnie z zasadami teratologii, im większa jest dawka teratogenu, tym głębsze uszkodzenie i szkodliwy wpływ na potomstwo. Rodzaj i głębokość uszkodzeń uzależnione są także od czasu podawania i trwania dawki.”
,,Rozwój płodu jest procesem wieloetapowym, w którym poszczególne fazy następują po sobie. Aby określić wpływ prenatalnego kontaktu z alkoholem na rozwój dziecka, należy rozważyć takie czynniki jak faza ciąży oraz ilość i wzorzec picia alkoholu, ponieważ do zaburzeń wzrostu i budowy ciała oraz niedorozwoju ośrodkowego układu nerwowego dochodzi w różnych okresach ciąży.”
Aby określić narażenie płodu na działanie alkoholu, badania prowadzone są na czterech przedziałach czasu tj. okresie okołokoncepcyjnym, pierwszym, drugim i trzecim trymestrze ciąży. ,, Idea krytycznych okresów ciąży opiera się na założeniu, iż zarodek i płód są szczególnie wrażliwe na uszkodzenia w pewnych specyficznych okresach – wówczas, gdy proces ich rozwoju znajduje się w jakiejś szczególnej fazie. Okres tej podatności na uszkodzenia można bardzo precyzyjnie wyznaczyć wówczas, gdy jakiś specyficzny proces rozwojowy podlega zaburzeniu tylko w tym właśnie określonym przedziale czasu.”
,, Pierwszy trymestr jest okresem o przełomowym znaczeniu dla organogenezy – procesu formowania się najważniejszych narządów organizmu.”
,, Prawdopodobnie picie dużych ilości alkoholu w bardzo wczesnej ciąży często prowadzi do niezdolności płodu do życia i samoistnego poronienia. Problem ten jest trudny do zbadania, gdyż wczesna ciąża, podobnie jak jej utrata, może pozostać niezauważona.
Do powstawania dysmorfii twarzy dochodzi w okresie zarodkowym ( pierwsze 8 tygodni pierwszego trymestru ciąży ), dlatego też anomalie budowy twarzoczaszki u ludzi związane są prawdopodobnie z piciem alkoholu w tej właśnie początkowej fazie ciąży.”
,, W oparciu o analizę statystyczną częstości występowania anomalii twarzoczaszki u dzieci narażonych na wpływ alkoholu w okresie życia wewnątrz łonowego, Ernhart i współpracownicy ( 1987 ) ustalili ponad wszelką wątpliwość istnienie związku między wystąpieniem tychże wad a piciem przez matkę alkoholu w pierwszym trymestrze. Anomalie te miały także związek z opóźnieniem rozwoju intelektualnego dziecka, a mianowicie im większy był stopień dysmorfii, tym niższy iloraz inteligencji.
,, Poza obniżeniem masy urodzeniowej picie alkoholu podczas ciąży wiąże się ze zmniejszeniem długości ciała oraz obwodu głowy. Nie wiadomo dokładnie, jakie dawki alkoholu mogą powodować te zmiany. Stwierdzono wyraźnie mniejszy obwód czaszki i długość ciała noworodka przy spożyciu ponad 120 g alkoholu na tydzień. Spowolnienie wzrostu, przyrostu masy ciała oraz obwodu głowy zdaniem niektórych autorów utrzymuje się także po urodzeniu.”
,,Jest na tyle silną trucizną, że działając bezpośrednio na komórkę może spowodować jej śmierć. Właśnie z tego powodu te rejony mózgu, które były narażone na działanie alkoholu, zawierają mniej komórek niż pozostała część mózgu.”
,, Mózg jest najbardziej wrażliwy na działanie alkoholu w okresie tak zwanej synaptogenezy – właśnie wtedy gdy mózg rozwija się bardzo intensywnie. U ludzi proces ten rozpoczyna się w trzecim trymestrze ciąży i jest kontynuowany w okresie wczesnego dzieciństwa.
Badacze podkreślili, że tylko jeden epizod picia w czasie trzeciego trymestru, kiedy to komórki mózgu gwałtownie się rozwijają, wystarczy, aby zniszczyć mózg płodu. Pod wpływem alkoholu miliony płodowych komórek nerwowych popełniają samobójstwo na drodze apoptozy.”
,,Ponieważ alkohol działa szczególnie toksycznie na organizmy młode, u kobiet które piją alkohol w okresie ciąży spotykane są znacznie częściej porody niewczesne i przedwczesne oraz poronienia samoistne.”
,, Życie płodowe tych dzieci jest średnio o tydzień krótsze niż dzieci nie narażonych na kontakt z takimi substancjami i prawie 20 % rodzi się przed 37 tygodniem ciąży.”
FAS
,,Alkoholowy zespół płodowy (FAS) jest skrajnym skutkiem działania etanolu w okresie prenatalnym. FAS stanowi diagnozę kliniczną dotyczącą dzieci narażonych na kontakt z alkoholem w okresie życia płodowego, które charakteryzują się zaburzeniami wzrostu i budowy ciała oraz ośrodkowego układu nerwowego. Definicja kliniczna zakłada, że dziecko zdradza objawy w każdej z trzech kategorii:
- zaburzeń wzrostu zarówno w okresie prenatalnym, jak i po przyjściu na świat;
- zniekształceń twarzoczaszki takich, jak: ciężkie powieki (czyli zwężenie szpary powiekowej), zmiany w budowie nosa i czoła, brak lub spłaszczenie rowka między górną warga a nosem (czyli podnosowej rynienki wargowej),cienka górna warga, spłaszczenie środkowej części twarzy, niedorozwój szczęki i żuchwy;
- zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego takich, jak opóźnienie w rozwoju umysłowym i problemy behawioralne (Sokol i Clarren, 1989).
Deformacje twarzoczaszki są najbardziej charakterystyczne dla FAS, a anomalie w ośrodkowym układzie nerwowym mają największe znaczenie dla ogólnego rozwoju jednostki. Każda z tych cech występująca oddzielnie została zdefiniowana jako poalkoholowa wada wrodzona (alcohol-related birth defect –ARBD) lub skutek działania alkoholu na płód.”
,,Osoby z FAS/FAE maja dwa typy zaburzeń w ciągu życia. Jedne nazywamy pierwotnymi, czyli takimi, z którymi dziecko przychodzi na świat. To one stanowią istotę uszkodzenia mózgu. Zaburzenia wtórne to takie, które rozwijają się w ciągu życia.
Zaburzenia pierwotne
Po raz pierwszy opisano uszkodzony alkoholem mózg 5-dniowego noworodka, który zmarł z powodu komplikacji związanych z FAS. Autorzy badania zaobserwowali poważne zmiany w budowie, niepełny rozwój mózgu oraz brak ciała modzelowatego, struktury łączącej ze sobą dwie półkule mózgowe.
Uszkodzenie mózgu to diagnoza dramatyczna. Kojarzy się z wypadkiem, urazem czaszki, ciężką chorobą. Rozumiemy, że uszkodzenie mózgu to coś strasznego – zwłaszcza gdy przydarzy się dziecku – i jesteśmy na ogół wyrozumiali dla dziwnych i niezrozumiałych zachowań osoby, która doznała poważnego urazu. Dzieci, które doświadczyły prenatalnego uszkodzenia mózgu są zagadką.”
,,Badania prof. Streissguth nad zaburzeniami wtórnymi trwały 4 lata. Zespół przygotował narzędzie badawcze zwane Fetal Alcohol Behavior Scale (FABS), zawierające typowe dla dzieci z FAS/FAE zachowania. Przebadano osoby w wieku 6-51 lat z FAS (33%) i z FAE (67%).
Oto wyniki badań:
1. Problemy ze zdrowiem psychicznym. Ponad 90% badanych miało problemy ze zdrowiem psychicznym, a ponad 80% poddanych było leczeniu. W grupie dzieci i nastolatków częściej występowały deficyty pamięci (61%), wśród dorosłych dominującym problemem były depresje.
2. Przerwana nauka szkolna. Ponad 60% nastolatków oraz dorosłych i aż 14% dzieci nie ukończyło szkoły. Ci, którzy przerwali naukę, mieli dwa razy więcej problemów w zachowaniu i uczeniu się, niż ci, którzy wytrwali w szkole. Najczęstszy problem we wszystkich grupach wiekowych to deficyt uwagi (70%) i nieukończone zadania szkolne (55-60%). Problemy z zachowaniem to najczęściej konflikty z kolegami (60%) i przeszkadzanie w klasie (55-60%).
3. Kłopoty z prawem. 60% nastolatków i dorosłych oraz 14% dzieci miało konflikty z prawem. Najczęstsze przestępstwo to kradzież sklepowa. W grupie powyżej 12 lat 60% młodych ludzi znalazło się w ośrodkach resocjalizacyjnych, a 40% w ośrodkach wychowawczych. Problemy z prawem szły w parze z przerwaną nauką szkolną. Osoby, które kontynuowały naukę tylko w 40% miały problemy z prawem.
4. Instytucjonalizacja. 50% nastolatków i dorosłych oraz mniej niż 10% dzieci korzystało z opieki instytucjonalnej. Nastolatki i dorośli częściej trafiali do więzień (32-42%), na oddziały psychiatryczne (20-28%) i odwykowe (12-20%).
5. Nieprawidłowe zachowania seksualne. 49% nastolatków i dorosłych oraz 39% dzieci przejawiało nieprawidłowe zachowania seksualne. To najpowszechniejsze zaburzenie wtórne u tych dzieci. Najczęstsze zachowania to: przygodny seks, lubieżny dotyk, rozwiązłość.
6. Problemy z alkoholem i narkotykami. 30% dorosłych i nastolatków miało kłopot z alkoholem i narkotykami. Co ciekawsze problem nie dotyczył dzieci. Wiele osób nie piło w ogóle. Najpopularniejszy podawany przez badanych powód abstynencji to: ,,brak dostępu do alkoholu” lub ,,sprzeczność z moją wiarą” (35%).
Osoby z FAS/FAE mają szokujący poziom zaburzeń wtórnych.
W Polsce system wsparcia dla osób z FAS/FAE i ich rodzin praktycznie jeszcze nie istnieje, co pogarsza ich jakość życia. Ograniczone uszkodzenie mózgu u ludzi z FAS jest nie diagnozowane. Co więcej w naszym kraju nie istnieje ono jako problem badawczy. Światowy naukowy dorobek jest jednak wystarczająco obszerny, by z niego skorzystać i poprawić jakość życia osób z FAS/FAE.”
Autor: Anna Kempara
9 września na oddziale ginekologiczno-położniczym zostaną rozdane materiały promocyjne Paniom w ciąży i połogu.
Inspektor ds. Marketingu Promocji i Jakości Usług
mgr Anna Kettner
do góry 
|
